ÜNİVERSİTELERDE LOJİSTİK İLE İLGİLİ ÖN LİSANS PROGRAMLARININ İNCELENMESİ

TÜRKİYE’DEKİ ÜNİVERSİTELERDE LOJİSTİK İLE İLGİLİ ÖN LİSANS (2 YILLIK) PROGRAMLARININ İNCELENMESİ

1.GİRİŞ

Lojistik ve TZY ile ilgili ilk program 1988 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz İşletmeciliği ve Yönetimi Yüksekokulu bünyesinde açılmıştır. Günümüzde Türkiye’de 50’den fazlası devlet olmak üzere 80 civarında üniversitede eğitimlere devam edilmektedir.

Lojistik; dünyanın her tarafında, günün yirmi dört saati, haftanın yedi günü,yılın elli iki haftası, ürün ve hizmetlerin ihtiyaç duyuldukları anda hazır bulunmalarını konu edinir. Lojistik olmadan; pazarlama, üretim ve uluslararası ticarette başarılı olmak zordur. Gelişmiş endüstriyel toplumlarda lojistik yeterlilik büyük önem taşır; tüketiciler satın aldıkları ürünleri, söz verildiği gibi teslim edilmesini bekler.Bu nedenlerle işletmeler lojistik yönetimine ayrı bir önem vermeye başlamıştır. Ticari hayatta lojistik yönetimi ile ilgili olarak yaşanan gelişmelere üniversiteler de kayıtsız kalmamıştır. Günümüzde birçok Devlet ve Vakıf Üniversitesi’nde lojistik eğitimi ön lisans, lisans ve yüksek lisans düzeyinde verilmektedir. Birçok üniversitede ön lisans eğitimi, İşletmecilik Meslek Yüksek Okulu ve Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu gibi okullara bağlı lojistik bölümlerinde verilmektedir. Ayrıca Türkiye Lojistik Araştırma ve Eğitim Vakfı’nın kurduğu Beykoz Lojistik Meslek Yüksek Okulu’nda sadece lojistik ile ilgili ön lisans eğitimi verilmektedir.

 2.TÜRKİYE’DEKİ ÜNİVERSİTELERDE LOJİSTİK İLE İLGİLİ ÖN LİSANS (2 YILLIK) PROGRAMLARININ İNCELENMESİ

2.1.LOJİSTİK ÖN LİSANS EĞİTİMİ VE İSTİHDAM

Mesleki ve Teknik Eğitimin yükseköğretim kademesindeki en önemli kurumu olan Meslek Yüksekokulları (MYO), “Belirli mesleklere yönelik ara insan gücü yetiştirmeyi amaçlayan dört yarıyıllık eğitim öğretim sürdüren bir yükseköğretim kurumudur” şeklinde tanımlanmıştır. İki yıllık MYO’lar, sanayinin ihtiyacı olan ara eleman (Tekniker) ihtiyacını karşılamaya yönelik olarak kurulmuşlardır.²

Lojistik programını bitiren adaylar; üretim hammadde ve malzeme planlama ve maliyet analizi, iç satın alma, ithalat, depolama ve ambar, paketleme-yükleme-sevkiyat yönetimi ve planlaması, iç satış/ihracat operasyon, müşteri ilişkileri yönetimi, tedarikçi ilişkileri yönetimi, nakliye ve dağıtım planlama ve kontrol, uluslararası deniz, hava ve kara lojistik şirketleri, aracı taşıyıcı şirketler ve bir şirketteki tüm lojistik faaliyetlerinin pazarlama, satış, üretim, finans ve bilgi teknolojileri olmak üzere tüm diğer birimlerle koordinasyonunu gerektiren her türlü alanda istihdam edilebilmektedir.

Tüm bu açılardan bakıldığında lojistik alanında nitelikli personel ihtiyacı çok daha önemli bir hale gelmiştir. Bu bölümlerin amacı bu ihtiyaca cevap verecek vasıflı çalışanların yetişmesini sağlamaktır. Bölümden mezun olan öğrenciler, eğitimleri esnasında staj yapma olanaklarını buldukları lojistik sektöründe faaliyet gösteren tüm firmalarda ara ve vasıflı eleman olarak iş hayatına kolaylıkla geçiş yapabilmektedirler.

 2.2.ÖN LİSANS LOJİSTİK PROGRAMLARININ AMAÇLARI VE HEDEFLERİ

Üniversitelerdeki lojistik programlarının amacı; bu programa katılacak olan öğrencilere, lojistiğin temel kavramlarını, sorunlarını anlatmak ve bu konulardaki çözüm yöntemlerini öğretmek; taşımacılık, stoklama, ulaştırma gibi lojistik konulara bilimsel açıdan bakabilen ve problem çözme tekniklerini bilen sektöre yararlı olacak bireylerin yetişmelerini sağlamaktır.

Lojistik programının hedefleri; temel lojistik kavram ve sorunlarına ilişkin bilgileri tarihsel ve sistematik çerçevede edinmiş olan, lojistik alanındaki ulusal ve uluslararası araştırmaları, yeni yönelimleri ve tartışmaları izleyen, alanında edindiği bilgileri ilgili alanlardaki sorunları yorumlamada ve bu sorunlara çözüm önerileri getirmede kullanabilen, bireysel çalışmalar ve ekip çalışmaları yapma yoluyla sorumluluk alabilen, özenli, yaratıcı ve eleştirel düşünme becerilerine sahip olan, yenilikçi düşüncelere açık, değerler konusunda bilinçli, çağın sorunlarını görebilen ve tartışabilen; bu sorunlar çerçevesinde çözümler üreten; inisiyatif sahibi, ülkenin ve dünyanın geleceği konusunda sorumluluk alabilen, düşüncesini doğru, açık ve anlaşılır bir anlatımla sözlü ve yazılı olarak aktarabilen, etik değer bilgisine sahip, insan haklarını koruma ve geliştirme bilinci taşıyan lojistikçiler yetiştirmektir.

 2.3.DİKEY GEÇİŞ YAPILABİLEN BÖLÜMLER

Lojistik ön lisans diploması veren 2 yıllık meslek yüksekokulu mezunları ya da ön lisans diploması veren 2 yıllık meslek yüksekokullarından mezun olabilecek durumda olan adaylar, belirli şartları yerine getirdikleri takdirde, mezunu oldukları üniversitenin veya diğer üniversitelerin, alanlarıyla ilgili 4 yıllık programlarına ÖSYM tarafından yapılan “Dikey Geçiş Sınavı”nı (DGS) kazanmak koşuluyla geçiş yapabilir ve o bölümün lisans diplomasını alabilirler.

Lojistik ön lisans eğitim programlarından;

- Havacılık İşletmeciliği

- İşletme

- Lojistik Yönetimi

- Sivil Hava Ulaştırma İşletmeciliği

- Ulaştırma ve Lojistik

- Uluslararası Finans

- Uluslararası Finans ve Bankacılık

- Uluslararası Lojistik

- Uluslararası Lojistik ve Taşımacılık

- Uluslararası Lojistik Yönetimi

- Uluslararası Ticaret

- Uluslararası Ticaret ve Lojistik

- Uluslararası Ticaret ve Lojistik Yönetimi bölümlerine dikey geçiş yapılabilmektedir.

2.4.ÖN LİSANS LOJİSTİK  PROGRAMLARINDA EN ÇOK VERİLEN DERSLER

• Lojistik ve TZY

• Finans ve Muhasebe

• Uluslararası Ticaret

• Nakliye/Taşımacılık

• Bilgisayar ve Bilgi Sistemleri

Türkiye’de ön lisans, lisans ve lisans üstü seviyelerinde yer alan programlardaki lojistik ve TZY dersleri incelendiği zaman görülmektedir ki ön lisans seviyesinde işletme ve nakliye ağırlıklı operasyonel bir yaklaşım olduğunu görmekteyiz. Burada finans ve muhasebe derslerinin ikinci sırada yer alması işletme yaklaşımının, muhasebe, ticaret, bilgisayar ve nakliye derslerinin varlığı operasyonel yaklaşımın ve lojistik ve nakliye derslerinin ağırlığı taşımacılık konularının ağırlığını gösterir. Dünyada operasyonel anlamda da önemli kabul edilen depolama, müşteri hizmetleri ve dağıtım konuları ile ilgili dersler ise Türkiye’deki programlarda çok az yer almaktadır. Bu durum hali hazırda müşteri hizmet düzeyini arttırılmasında doğrudan etkili olan ve rekabet avantajı yaratmada kullanılan CRM yaklaşımının hali hazırda ülkemizdeki programlar tarafından ele alınmadığını göstermektedir. Bu programlar ancak geçmiş dönemin uluslararası taşımacılık yaklaşımının ihtiyaçlarına cevap vermektedir.

3.SORUNLAR

Üniversitelerimizin, sektör ile ilişkilerin istenilen düzeyde bulunmaması, mesleki eğitimde yaşanan sorunlardan biridir. Mesleki eğitimde eğitim programlarının oluşturulmasında, sektörün meslek elemanı istihdamında verdiği önceliklerin iyi bilinmesi gerekmektedir. Lojistik Programları genellikle ilçe ve beldelerdeki meslek yüksekokullarında bulunmaktadır. Bu yüksek okulların çoğunda, öğrenciler için barınma, işyeri uygulaması ve sosyal yaşam açısından eğitim koşulları olması gereken düzeyde değildir. Bu olumsuzluklardan dolayı öğrenciler tarafından bu bölümler ve dolayısıyla programlar seçilmemektedir.

5.SONUÇ

Lojistik sözcüğü, yalnızca kavram olmanın ötesine geçip bilim haline gelmiş, aynı zamanda da bir sektör haline gelmiştir. Bu gelişim karşısında da sektörün taleplerine cevap verecek öğretim programları çeşitli düzeylerde yapılandırılmış ve çok sayıda ön lisans ve lisans programı açılmıştır.Lojistik, günümüzde çeşitli illerin kalkınmaya dönük stratejik hedefleri olarak da yapılandırılmaktadır. Buna göre çeşitli illerde lojistik köylerinin kurulması, yeni limanların yapılması, yeni sınır kapılarının açılması gibi gelişmeler, lojistik alanındaki öğretim programlarına olan talebin hiç değilse azalmayacağına işaret etmektedir.

 Bu talep, ulaşım ve lojistik sektörü için “Lojistik Teknisyeni” anlamına gelmektedir. Lojistik teknisyenleri, üretim, enerji ve hizmet sektörlerinde çalışanlar, mühendisler ve yöneticiler arasında ara eleman olarak her aşamada önemli görevlerde yer almaktadır. Buna paralel olarak, nitelikli iş gücü ihtiyacı, konuyla ilgili mesleki ve teknik üniversitelerin ilgi düzeyini artırmış ve özellikle meslek okullarındaki lojistik programlarının sayısı önemli ölçüde artmıştır.